kuman türkleri ne demek?

Kuman (Kıpçak) Türkleri Hakkında Bilgi

Kumanlar ya da diğer adıyla Kıpçaklar, 11. yüzyıldan itibaren Doğu Avrupa steplerinde önemli rol oynamış bir Türk halkıdır. Kökenleri hakkında farklı teoriler bulunsa da, genellikle Sibirya kökenli oldukları ve zamanla batıya doğru göç ettikleri kabul edilir.

Tarihsel Süreç:

• Göç ve Yayılma: Kumanlar, 11. yüzyılda Hazar Denizi'nin kuzeyinden başlayarak Karadeniz'in kuzeyine doğru yayıldılar. Bu bölgede Peçenekleri etkisiz hale getirerek bölgenin hakimi oldular.
• Kıpçak Bozkırı: Kontrol ettikleri bu geniş coğrafya "Deşt-i Kıpçak" yani Kıpçak Bozkırı olarak anılmaya başlandı. Bu bozkır, günümüz Ukrayna, Güney Rusya ve Kazakistan topraklarını kapsıyordu.
• Siyasi Yapı: Kumanlar, merkezi bir devlet kurmamış, daha ziyade farklı boylar ve oymaklar şeklinde yaşamışlardır. Bu boylar arasında sık sık rekabet yaşanmıştır.
• Etkileşimler: Kumanlar, Bizans İmparatorluğu, Rus Knezlikleri, Macaristan Krallığı gibi komşularıyla hem savaşmış hem de ticaret yapmışlardır. Rus knezlikleriyle olan ilişkileri bazen ittifak bazen de düşmanlık şeklinde olmuştur.
• Moğol İstilası: 13. yüzyılda Moğol istilası, Kumanların tarihinde bir dönüm noktası oldu. Moğolların batıya doğru ilerlemesiyle Kumanlar büyük kayıplar verdi ve bir kısmı Macaristan ve diğer Balkan ülkelerine sığındı.
• Altın Orda Devleti: Moğol istilası sonrasında Kıpçak Bozkırı, Altın Orda Devleti'nin kontrolüne girdi. Kumanların bir kısmı bu devletin içinde asimile oldu.

Kültür ve Dil:

• Dil: Kumanların konuştuğu dil, Kıpçak Türkçesi olarak bilinir. Bu dil, günümüzdeki Kıpçak grubuna dahil Türk dillerinin atasıdır (örneğin, Kırım Tatarca, Kazakça, Kırgızca).
• Sosyal Yaşam: Kumanlar, göçebe bir yaşam tarzı sürdürmüşlerdir. Hayvancılık (özellikle at ve koyun yetiştiriciliği) önemli bir geçim kaynağıydı.
• Din: Başlangıçta Şamanist inançlara sahipken, zamanla Hristiyanlık ve İslamiyet gibi dinlerle de etkileşimde bulundular.
• Edebiyat: Kumanlara ait en önemli edebi eser, Codex Cumanicus'tur. Bu eser, Kıpçak Türkçesi hakkında önemli bilgiler içermektedir.

Günümüzdeki Durum:

Kumanlar, tarih sahnesinden ayrı bir halk olarak silinmişlerdir. Ancak, torunları günümüzde farklı Türk halkları içinde yaşamaya devam etmektedirler. Özellikle Kırım Tatarları, Kazaklar ve Kırgızlar gibi halkların kültürel ve dilsel yapılarında Kuman izleri görülebilir.